در ماه اخير خبر هايي مبني بر سرانه فرهنگي در مازندران به همراه اعتراض ها و التماس هايي از متوليان فرهنگي و سياسي اين استان انتشار يافت. هر کدام از مخاطبان و آگاهان به محض شنيدن چنين رقمي فرياد وا اسفا سر دادند که چه کنيم که مازندران مهد فرهنگ، تاريخ و مذهب و با برج و بارو هايي که عالمان جليل القدر پرورش مي دادند سرانه ناچيز فرهنگي دارد. اعلام اين سرانه تشويش را در اذهان عموم مازندران بوجود مي آورد که اين همه پايگاه هاي فرهنگي ، هيأت هاي مذهبي و قرآني ، گرو هاي هنري و ادبي در استان که تاکنون نقش مدعيان فرهنگ را به خود اختصاص داده اند تأثير گذار فرهنگي بوده اند و يا سهم بر مالي . البته نبايد مسائل مالي را بي تأثير در ترويج فرهنگ دانست. از سويي ديگر به واژه سرانه که مراجعه کنيم از يک حجم مالي تقسيم بر ميزان کل جمعيت در برگيرنده را شامل مي شود ولي آيا وقتي کلمه سرانه با واژ ه فرهنگ آميخته مي شود اين مدل کارکرد خود را خواهد داشت.
اگر بازخواني پرونده هاي مورد حمايت در سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامي را علني کنيم به ريز هزينه هايي برخورد مي کنيم که تصميمات عجولانه ، غير علمي و اينکه دل چند گروه خاص را براي ابقاء در پشت ميز و صندلي خوش شود، انجام نگرفته است. تأئيد اين گفته را مي شود در مصاحبه هاي مطبوعاتي که متوليان مدعي و يا به زباني ديگر دلسوختگان فرهنگي بيان داشته اند ..« ما اين مقدار بنر ، فلکس ، پوست ، هداياي فرهنگي و ..... را به چنين گروه هايي براي ترويج فرهنگ ...... در نظر گرفته ايم ». تأمل در اين کلمات و هم چنين تحليل محتوا در بيان گزارشاتي از اين قبيل ما را به اين سمت سوق مي دهد که حرکت مديران فرهنگي در استان و حتي در سطح هاي بالاتر يک ديد کمي است .چه بسا با استفاده از اين روش پايه گذار بسياري از شبهات در ميان مخاطبان بويژه نسل جوان شده اند. ارائه ندادن تعريف فرهنگ از سوي متوليان فرهنگ مشکل نخست در رويايي با اين چالش است زيرا تا زماني که تعريف و شناختي از موضوع مورد نظر نداشته باشيم برنامه ريزي و سرمايه گذاري در آن با شکست مواجه مي شود. منظور از کار فرهنگي فقط چاپ کتاب و بنر و تشکيل هيأت هاي مذهبي قرآني و کانون هاي هنري نيست بلکه به کار بستن آن اصول در زندگي ما انسانها است که تأثيرات معنوي را در يک زندگي اجتماعي ثمر ببخشد نه اينکه در هنگام سهم بري مالي در ازاي کارهاي انجام گرفته ، خود را تاجر فرهنگي معرفي کنيم.
اگر با اين رويکرد از سرانه فرهنگي در مازندران انتقاد مي کنيم همان بهتر که افزايش نيابد زيرا اين رويکرد نتيجه عکس خواهد داشت . در حال حاضر محبوبترين برنامه هاي تلويزيوني از آن توليدات کشور هاي کره اي ، آمريکاي جنوبي و اروپايي است که هم در کانال هاي ماهوارهاي و هم در صدا وسيماي ما از استقبال بي نظيري برخوردارند و اگر هم سرانه افزايش يابد به طور مستقيم مشوق فرهنگ هاي هرجايي غير از ايران خواهيم بود.
در پاسخ به موارد مطرح شده شايد دوباره به کارهايي که صورت گرفته اشاره شود اما از اعلام استقبال دقيق مردم از برنامه چشم پوشي کرده و آمار هاي کذايي جايگزين مي شود.
نتيجه اي که تاکنون مي توان گرفت اين است که توان مديريتي براي سرانه 75 توماني نيز وجود ندارد چه برسد بخواهيم اين سرانه را افزايش دهيم.
در جامعه اي که پير و جوان ، باسواد و بي سواد فرهنگ قانونمداري ، شهروندي ، خوردن ، خوابيدن و..... را درک نمي کند فرهنگ سهل الوصول وارداتي را با جان دل خريدار بوده و به آن افتخار مي کند.ضعف عمده اي که آموزش پرورش ما نيز گريبانگير آموزش و پرورش ما نيز شده اين است که دانش آموز با فرهنگ دوگانه مدرسه و خانواده مواجه شده و بنا بر فضاي آنارشيستي که بوجود آمده بدعت هايي را از خود بروز مي دهد که شايد فرهنگ هاي ديگر نيز پذيراي چنين رفتاري نباشند.
مشکلات اقتصادي در خانواده هاکه امروزه غالب صحبت ها در اين خصوص است پايگاه اصلي فرهنگي هر ايراني که همان خانواده است را منهدم کرده و اصطلاحاتي مانند سر سفره پدر و مادر بزرگ شدن، آدم خانواده دار و ...... براي ما افسانه و دست نيافتني شده است.
نبود طرح جامع فرهنگي در کشور و حتي در استان از موضوعاتي است که با رشد جمعيت وضعيت فرهنگي نيز با مشکل دو چندان مواجه مي شود. هرچند اگر طرح ريزي جامع فرهنگي بر اساس سليقه هاي شخصي و يا با عدم استقبال مردم مواجه باشد تيغ گيوتين را براي هميشه بر گردن فرهنگ اين منطقه قرار مي دهد .
آموزش تنها راهکار فراموش شده اي است که هيچ کدام از متوليان فرهنگي سراغ آن نمي روند که علت آن هم نبود سرفصل ها آموزشي تأثير گذار و هم چنين نفوذ افرادي که فرقي بين تجارت خانه و مسائل فرهنگي قائل نيستند، مي باشند. در اين بحران فرهنگي تنها واصلي ترين نهاد خانواده است که براي بقاي دنيوي و معنوي خود بايد دغدغه داشته باشد.
مجيد نيکجو